13. Антикорупциско образование: Учиме интегритет во училиштата и универзитетите во Македонија

Забелешка до нашите читатели

Алијансата на македонските граѓани е независно, над-партиско движење посветено на тоа да им даде вистински глас на граѓаните во борбата против корупцијата и во градењето праведна, транспарентна и просперитетна иднина за Македонија. Ние не сме за или против било која политичка партија. Ќе поддржиме секоја иницијатива на владата или опозицијара што се спротивставува на корупцијата и ја промовира чесноста и напредокот, но истовремено ќе бараме одговорност од сите партии, лидери и институции – без разлика на нивната политичка припадност. Македонија има доволно од поделби. Ако верувате дека политичките лидери и оние на јавна функција треба да им служат на граѓаните со чесност и интерестите на граѓаните да им бидат приоритет, поддржете нè. Нашата улога е да се осигураме дека секоја партија, секој функционер и секоја институција ќе работи чесно – за да ја обновиме довербата и заедно да изградиме подобра држава за сите.

Корупцијата не е само политичко прашање—таа е културна болест. Таа се вовлекува

во секојдневниот живот, во разговорите, во тоа што младите го очекуваат од својата

земја. Ако сакаме да изградиме Македонија без корупција, не можеме да чекаме

промената да дојде одозгора. Треба да едуцираме—од најмала возраст до

универзитетските клупи.

Ова не е политика. Ова се вредности. И започнува со тоа да го учиме интегритетот како што учиме математика, историја или наука.

Корените на корупцијата почнуваат рано

Во Македонија, децата растат слушајќи фрази како:

• „Без врски ништо не се случува.

“• „Мораш да познаваш некого за да добиеш работа.

“• „Системот е расипан—само преживеј.“

Овие „лекции“ се учат многу пред дипломирањето. Учениците гледаат како мито го

забрзува процесот. Гледаат како политичките слуги се наградуваат за лојалност—не за

способност. И на крај, многумина го прифаќаат тоа како нормално.

Мора да го прекинеме овој циклус—не преку казни, туку преку образование.

Интегритетот како основен дел од наставата

Потребно е задолжително антикорупциско и граѓанско етичко образование во

основното и средното училиште. Ова не се однесува само на закони—тука на карактер

и критичко мислење.

Клучни теми треба да вклучуваат:

• Вредноста на чесноста и јавната доверба

• Улогата на државата и институциите

• Како корупцијата го погодува општеството и личните можности

• Значењето на пријавувањето на неправилности и граѓанското учество

• Реални примери за реформи, одговорност и промена

Наставата треба да биде интерактивна, базирана на дискусии и интегрирана во повеќе

предмети—не ограничена на еден учебник.

Наставниците како пример

Наставниците треба да бидат обучени и охрабрени да бида пример за интегритет. Програмите за професионален развој треба да им дадат алатки за отворено зборување за етика, корупција и добро управување. И училиштата самите треба да ги живеат тие вредности—затоа што децата учат повеќе од тоа што возрасните го прават, отколку од тоа што го зборуваат.

Наставник што јавно зборува против неправда е лекција во храброст. Директор што наградува заслуга е лекција во правичност. Овие примери ја обликуваат иднината многу повеќе отколку кој било испит.

Универзитетите: Фабрика на одговорност

Универзитетите ги обликуваат идните адвокати, економисти, инженери и јавни службеници. Тие мора да бидат лидери во промовирањето на интегритетот.

Тоа значи:

• Интегрирање на антикорупциски модули во програмите по право, политички науки, економија и јавна администрација

• Охрабрување на студентски иницијативи, дебати и кампањи за интегритет

• Етичка обука во медицината, инженерството, новинарството и бизнисот

Академските институции мора да бидат зони без корупција. Без фалсификат дипломи. Без купени оценки. Без мито при уписи. Универзитетите треба да бидат модели на меритократија—да покажат дека успехот доаѓа од труд, не од влијание.

Обликување на нова Македонија преку младите

Ако една генерација ја едуцираме со храброст, вистина и одговорност—ќе ја промениме оваа земја засекогаш.

Младите не се само иднината. Тие се сегашноста. Дајте им ги алатките, и тие ќе ги разбијат изговорите. Покажете им ги вредностите, и тие ќе ги кренат стандардите. Верувајте им, и тие ќе изградат Македонија што не ја толерира корупцијата—туку ја победува.

Д-р. Елена Спасовска

Ко-основачka и претседателka, Алијанса на македонските граѓани

Д-р Елена Спасовска е експерт за градење мир, еднаквост и демократско управување. Родена и израсната во Македонија, таа е дипломиран правник на Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“, магистер на Универзитетот во Барселона и доктор на науки по меѓународни односи на Универзитетот на Јужна Австралија. Елена има предавано и учествувано во истражувачки проекти на водечки австралиски универзитети. Нејзината академска работа опфаќа глобална политика, развој, меѓународна безбедност, социјална правда, трговија со луѓе и постконфликтно владеење. Таа носи ретка комбинација од академска длабочина и јавен активизам, со јасна мисија: да се искорени корупцијата и да се обноват надежта, достоинството и можностите за сите граѓани на Македонија.

Алијанса на македонските граѓани

🌐 Веб-страница: www.macedonianalliance.com

📘 Фејсбук страница: facebook.com/MacedonianCitizensAlliance

👩‍⚕️ Фејсбук на д-р Елена Спасовска: facebook.com/DrElenaSpasovska