16. Drejtësia në Ekran: Pse Maqedonia Duhet të Transmetojë Drejtpërdrejt Gjyqet Kryesore për Korrupsionin

Kur dyert e gjykatave janë të mbyllura, korrupsioni lulëzon. Në Maqedoni, shumë çështje të bujshme për korrupsion zhvillohen në heshtje—të fshehura pas vonesave procedurale, zhargonit ligjor dhe transkripteve të mbyllura. Publiku mbetet në errësirë, duke pyetur çfarë ndodhi, kush është përgjegjës dhe pse drejtësia duket se nuk vjen kurrë.

Është koha për të hedhur dritë mbi procesin gjyqësor. Është koha për drejtësi të hapur—duke filluar me transmetimin e gjyqeve kryesore për korrupsion.

Drejtësia duhet të shihet për t’u besuar

Një gjykim i drejtë është themeli i çdo demokracie. Por drejtësia nuk mjafton të jetë e drejtë. Ajo duhet të jetë e dukshme. Qytetarët duhet të shohin vetë që:

• Të akuzuarit po mbahen përgjegjës

• Procesi është i paanshëm dhe transparent

• Rezultatet janë të drejta—not të diktuara nga politika

Kur njerëzit shohin vetë një proces gjyqësor, ata nuk e shikojnë thjesht drejtësinë—ata fillojnë të besojnë në të.

Pse drejtësia e hapur është thelbësore në çështjet për korrupsion

Gjyqet për korrupsion nuk janë çështje të zakonshme. Ato shpesh përfshijnë zyrtarë publikë, para të vjedhura nga taksat dhe tradhti ndaj besimit të popullit. Në këto raste, viktima është publiku—dhe publiku ka të drejtë të shohë gjyqin.

Transmetimi i gjykimeve ndihmon:

• Të pengojë ndërhyrjet politike dhe marrëveshjet e fshehta

• Të mbrojë prokurorët dhe gjyqtarët nga presioni

• Të edukojë publikun për të drejtat dhe procedurat ligjore

• Të rikthejë besimin në një sistem drejtësie që ka qenë shumë gjatë nën dyshim

Gjithashtu siguron që asnjë rast të mos zhduket fshehurazi kur bie vëmendja e publikut.

Çfarë duhet të transmetohet?

Jo çdo çështje duhet të transmetohet—but key corruption trials involving:

• Zyrtarë të zgjedhur dhe nëpunës shtetërorë

• Krime të mëdha financiare dhe shpërdorim fondesh

• Abuzim me detyrën që prek sistemin

…duhet të jenë të hapura për publikun, me leje të gjykatës dhe ruajtje të drejtësisë së drejtë.

Videot e plota, transmetimet live apo hyrja e shtyrë duhet të jenë të disponueshme në një portal qeveritar dhe përmes mediave kombëtare.

Garanci për një proces të drejtë

Drejtësia e hapur duhet gjithmonë të balancojë transparencën me drejtësinë. Kjo do të thotë:

• Mbrojtje të identitetit të dëshmitarëve dhe sinjalizuesve kur është e nevojshme

• Parandalim të “gjykimit nga media” apo manipulimit politik

• Mundësi për gjykatësit që të kufizojnë aksesin në raste të rralla e të justifikuara (p.sh. siguria kombëtare)

Por këto duhet të jenë përjashtime—not rregulli.

Thyerja e kulturës së heshtjes

Prej shumë kohësh, gjykatat në Maqedoni funksionojnë si klube të mbyllura—ku pushteti mbron pushtetin dhe publiku përjashtohet. Kjo kulturë duhet të marrë fund. Transmetimi i gjykimeve nuk e dobëson drejtësinë. E forcon atë.

Le të dëgjojë populli provat. Le të shohë argumentet. Le të shikojë drejtësinë në veprim—not në një njoftim të paqartë për shtyp gjashtë muaj më vonë.

Një sistem drejtësie që i përket popullit

Gjykatat nuk janë pronë e partive politike, elitave apo rrethit të brendshëm juridik. Ato i përkasin popullit. Dhe populli ka të drejtë të dëshmojë çfarë ndodh kur të pushtetshmit thirren për llogari.

Le të dalë drejtësia nga hija. Le të transmetohet e vërteta.