18. Моќта на јавните ревизии: Зајакнување на Државниот завод за ревизија на Македонија

Забелешка до нашите читатели

Алијансата на македонските граѓани е независно, над-партиско движење посветено на тоа да им даде вистински глас на граѓаните во борбата против корупцијата и во градењето праведна, транспарентна и просперитетна иднина за Македонија. Ние не сме за или против било која политичка партија. Ќе поддржиме секоја иницијатива на владата или опозицијара што се спротивставува на корупцијата и ја промовира чесноста и напредокот, но истовремено ќе бараме одговорност од сите партии, лидери и институции – без разлика на нивната политичка припадност. Македонија има доволно од поделби. Ако верувате дека политичките лидери и оние на јавна функција треба да им служат на граѓаните со чесност и интерестите на граѓаните да им бидат приоритет, поддржете нè. Нашата улога е да се осигураме дека секоја партија, секој функционер и секоја институција ќе работи чесно – за да ја обновиме довербата и заедно да изградиме подобра држава за сите.

Ако корупцијата е болест, ревизиите се дијагноза. Зад секој скандал, секој украден тендер и секоја злоупотребена јавна средства стои траг на бројки. Но во Македонија, таа трага често се игнорира—закопана под бирократски изговори или тивко прикриена. Институцијата што треба да ја следи паричната трага? Државниот завод за ревизија.

Во моментот, тоа е една од најважните—и најмалку искористени—алатки во борбата против корупцијата. Тоа мора да се смени.

Улогата на ревизорот: Повеќе од формалност

Државниот завод за ревизија постои за да обезбеди дека јавните пари се трошат законски, ефикасно и во согласност со националните приоритети. Тој ги прегледува министерствата, општините, јавните претпријатија и другите тела, и може да открие:

• Неоправдани трошоци

• Манипулации со договори

• Преплатени набавки

• Скриени долгови и нерегистрирани обврски

Но еве го проблемот: во Македонија, ревизорските извештаи често се игнорираат, доцнат или се минимизираат. Прекршувањата се документираат, но ретко се санкционираат. Во некои случаи, извештаите никогаш не ја гледаат светлината на денот.

Ова претвора една моќна институција во празна формалност. Време е да ѝ ги „вратиме

забите“.

Зајакнување на правната моќ и независноста

За да биде ефективен, Заводот мора да биде:

• Целосно независен од извршната власт и политички влијанија

• Правно овластен да има пристап до сите јавни институции, вклучително и државни претпријатија

• Способен да спроведува ненајавени ревизии, а не само планирани

• Поддржан со механизми за спроведување, со право да ги доставува наоди директно до обвинителство и антикорупциски тела

Ревизорот не треба само да идентификува прекршувања—туку и да поттикне одговорност.

Задолжителни реакции на наодите

Моментално, институциите можат да игнорираат препораки без последици. Тоа мора да престане.

Нам ни треба систем каде:

• Секоја институција е законски обврзана да одговори јавно во рок од 30 дена

• Да поднесе и спроведе корективен план, кој ќе се следи

• Непостапувањето резултира со финансиски казни, дисциплински мерки или кривични пријави

Овие извештаи мора да се доставуваат до Собранието и да се објавуваат онлајн—достапни за секој граѓанин.

Инвестирање во капацитетот за ревизија

Не може да се ревидира држава со минимален кадар. Заводот мора да добие:

• Поголем број вработени, особено во форензична ревизија и јавни набавки

• Современи алатки за дигитална ревизија и откривање на измами

• Професионална обука според меѓународни стандарди (на пр. INTOSAI)

• Регионални тимови што ќе ги следат општините во реално време

Колку повеќе инвестираме во надзор, толку помалку ќе изгубиме на корупција.

Граѓаните како сојузници во ревизијата

Ревизорските извештаи не треба да собираат прашина по фиоки. Тие мора да бидат достапни на јавноста, претставени на разбирлив јазик и визуелизирани преку графици и инфографици. Граѓаните, новинарите и граѓанските организации треба да бидат охрабрени да ги следат, анализираат и поттикнуваат одговорност.

Да ја претвориме ревизијата во народна моќ.

Одговорност без страв и без милост

Зајакнувањето на Заводот за ревизија испраќа јасна порака: никој не е над контрола. Министри. Градоначалници. Судии. Директори на јавни претпријатија. Ако управувате со јавни пари—ќе бидете ревидирани. Ако ги злоупотребите—јавноста ќе знае.

Ревизијата не е напад—таа е заштита. Заштита на јавниот интерес. Заштита на демократијата. Заштита на иднината.

Ајде да ревидираме сè. Ајде да не криеме ништо. Ајде да ја обновиме Македонија со одговорност како темел.

Михаел Пеневски

Ко-основач, Алијанса на македонските граѓани

Мајкл Пеневски е дипломиран правник и инвестициски банкар специјализиран во приватен капитал, спојувања и преземања и капитални пазари. Тој е долгогодишен критичар на политичката неказнивост и гласен застапник за транспарентност, системски реформи, економска обнова и граѓанско управување. Роден во семејство длабоко вкоренето во македонските вредности, Мајкл е ко-основач на Алијансата на македонските граѓани со цел да помогне во изградбата на држава што им служи на сите луѓе — а не само на привилегираните.

Алијанса на Македонските Граѓани

🌐 Веб-страница: www.macedonianalliance.com

📘 Фејсбук страница: facebook.com/MacedonianCitizensAlliance

👨‍💼 Фејсбук на Михаел Пеневски: facebook.com/MichaelPenevski