4.Transparenca e Qeverisë në Maqedoni: Gjurmimi i Shpenzimeve Publike dhe Kontratave

Nëse doni të gjeni korrupsionin, ndiqni paratë. Në Maqedoni, fondet publike lëvizin në errësirë—përmes buxheteve të paqarta, kontratave të fshehura dhe marrëveshjeve të errëta. Ndërsa qytetarët luftojnë për të mbijetuar, miliona zhduken në duart e disa të lidhurve me pushtetin. Kjo nuk është vetëm keqqeverisje. Është vjedhje. Dhe po ndodh para syve tanë.

Problemi: Errësirë në sistem

Shpenzimet qeveritare janë për t’i shërbyer njerëzve—për të ndërtuar spitale, shkolla, rrugë dhe infrastrukturë. Por kur prokurimet janë të mbyllura, buxhetet janë të pakuptueshme dhe kontratat mbahen të fshehta, abuzimi bëhet i pashmangshëm. Zyrtarët e korruptuar e shfrytëzojnë mungesën e transparencës për të dhënë kontrata të fryra për miqtë, për të krijuar tenderë të rremë dhe për të kanalizuar fonde përmes kompanive fiktive.

Rezultati? Infrastrukturë e rrënuar, shkolla të pafinancuara dhe kujdes shëndetësor në kolaps—ndërsa të korruptuarit vozisin makina luksoze dhe dërgojnë fëmijët jashtë shtetit.

Transparencë radikale si zgjidhje

Duhet ta përmbysim sistemin. Çdo buxhet qeveritar, çdo kontratë publike, çdo pagesë me paratë e taksapaguesve duhet të jetë e dukshme—automatikisht dhe në kohë reale. Kjo nuk është fantazi. Kjo tashmë po zbatohet në vende që e marrin seriozisht luftën kundër korrupsionit.

Një portal kombëtar online për transparencë duhet të publikojë: • Të gjitha shpenzimet qeveritare• Të gjitha tenderët dhe kontratat e dhëna• Emrat e kompanive dhe individëve që marrin fonde publike• Afatet, buxhetet dhe statusin e realizimit të projekteve

Ky portal duhet të jetë i kërkueshëm, i shkarkueshëm dhe i kuptueshëm—not një labirint teknik që konfuzon publikun.

Buxhete të hapura, prioritete të ndershme

Transparenca fillon me buxhetin. Qytetarët duhet të shohin si ndahen paratë publike—dhe si ndryshojnë këto ndarje me kalimin e kohës. A po prioritizohen arsimi dhe shëndetësia? A po ndahen fondet në mënyrë të drejtë për komunat? A shoqërohen rritjet e papritura në shpenzime me projekte reale?

Një proces buxhetor i hapur i jep pushtet popullit për të bërë pyetje para se të shpenzohen paratë—not vetëm pasi ato të jenë vjedhur.

Monitorimi komunitar i projekteve

Gjurmimi në kohë reale duhet të shtrihet përtej nivelit kombëtar. Çdo komunë duhet të publikojë përditësime për projektet—sa është shpenzuar, çfarë është arritur dhe kush është paguar. Qytetarët lokalë duhet të fuqizohen për të ndjekur progresin, për të sinjalizuar parregullsitë dhe për të raportuar abuzimet. Kjo e shndërron çdo qytetar në roje dhe çdo projekt në një provë integriteti.

Roli i shoqërisë civile dhe mediave

Kur gazetarët dhe OJQ-të kanë akses në këtë informacion, ata mund të hetojnë dhe të ekspozojnë mashtrimet më lehtë. Dhe kur ata mbrohen—not sulmohen—për këtë punë, korrupsioni fillon të humbasë mbrojtjen.

Prokurimet publike përbëjnë deri në 20% të PBB-së në shumë vende. Kjo është një mundësi e madhe—ose për përparim, ose për grabitje. Rruga që zgjedhim varet nga gatishmëria jonë për të zbuluar gjithçka.

Koha për ta thyer heshtjen

Ditët e kontratave sekrete dhe marrëveshjeve të fshehta duhet të marrin fund. Në një shoqëri demokratike, është populli që paguan faturat—dhe ka të drejtë të shohë çdo qindarkë të harxhuar.

Ndiqni paratë. Ekspozoni kalbëzimin. Ndërtoni një të ardhme ku çdo euro llogaritet dhe çdo projekt reflekton prioritetet e popullit—not fitimet e të fuqishmëve.