4.Транспарентност на Владата во Македонија: Следење на јавната потрошувачка и договори

Забелешка до нашите читатели

Алијансата на македонските граѓани е независно, над-партиско движење посветено на тоа да им даде вистински глас на граѓаните во борбата против корупцијата и во градењето праведна, транспарентна и просперитетна иднина за Македонија. Ние не сме за или против било која политичка партија. Ќе поддржиме секоја иницијатива на владата или опозицијара што се спротивставува на корупцијата и ја промовира чесноста и напредокот, но истовремено ќе бараме одговорност од сите партии, лидери и институции – без разлика на нивната политичка припадност. Македонија има доволно од поделби. Ако верувате дека политичките лидери и оние на јавна функција треба да им служат на граѓаните со чесност и интерестите на граѓаните да им бидат приоритет, поддржете нè. Нашата улога е да се осигураме дека секоја партија, секој функционер и секоја институција ќе работи чесно – за да ја обновиме довербата и заедно да изградиме подобра држава за сите.

Ако сакате да ја најдете корупцијата, следете ги парите. Во Македонија, јавните средства се движат во сенка—преку нејасни буџети, скриени договори и договори зад затворени врати. Додека граѓаните се борат да преживеат, милиони исчезнуваат во рацете на малкумина со добри врски. Ова не е само лошо владеење. Ова е кражба. И се случува пред нашите очи.

Проблемот: Темнина во системот

Владината потрошувачка треба да им служи на луѓето—да гради болници, училишта, патишта и инфраструктура. Но кога набавките се затворени, буџетите неразбирливи, а договорите тајни, злоупотребата станува неизбежна. Корумпираните функционери ја користат непрегледноста за да доделуваат пренадувани договори на пријатели, создаваат лажни тендери и пренасочуваат средства преку фантомски компании.

Резултатот? Распадната инфраструктура, недофинансирани училишта и пропаднато здравство—додека корумпираните уживаат во луксуз и ги испраќаат децата во странство.

Радикална транспарентност како решение

Мора да го свртиме системот наопаку. Секој владин буџет, секој јавен договор, секоја исплата со пари од даночните обврзници мора да биде видлива—автоматски и во реално време. Ова не е фантазија. Ова веќе се прави во земји кои сериозно се борат против корупцијата.

Национален онлајн портал за транспарентност треба да ги објавува:

• Сите владини трошоци

• Сите тендери и доделени договори

• Имиња на компании и поединци кои добиваат јавни средства

• Временска рамка, буџети и статус на проектите

Овој портал треба да биде пребарлив, симнувачки и разбирлив—не технички лавиринт

што ја збунува јавноста.

Отворени буџети, искрени приоритети

Транспарентноста започнува со буџетот. Граѓаните мора да можат да видат како се распределуваат јавните пари—и како тие распределби се менуваат со текот на времето. Дали образованието и здравството се приоритет? Дали општините добиваат фер средства? Дали ненадејното зголемување на трошоците се совпаѓа со реални проекти?

Отворениот буџетски процес му дава моќ на народот да ги постави прашањата пред да

се потрошат парите—not само откако ќе бидат украдени.

Заеднички надзор на проекти

Следењето во реално време не смее да биде само на национално ниво. Секоја општина треба да објавува ажурирања за проектите—колку е потрошено, што е постигнато и кому се платени средствата. Локалните граѓани треба да имаат моќ да го следат напредокот, да пријават неправилности и да спречат злоупотреби. Ова секој граѓанин го претвора во чувар, а секој проект во тест за интегритет.

Улогата на граѓанскиот сектор и медиумите

Кога новинарите и граѓанските организации имаат пристап до овие информации,

можат полесно да истражуваат и разоткриваат злоупотреби. А кога се заштитени—не

нападнати—заради тоа, корупцијата го губи својот штит.

Јавните набавки сочинуваат до 20% од БДП во многу земји. Тоа е огромна можност—за напредок или за грабеж. Кој пат ќе го избереме зависи целосно од тоа колку сме подготвени да откриеме.

Време е да се прекине тишината

Деновите на тајни договори и скриени зделки мора да завршат. Во демократско општество, народот ги плаќа сметките—и има целосно право да ги види фискалните потврди.

Следете ги парите. Откријте го гниењето. Изградете иднина каде секој денар е

евидентиран, а секој проект ја одразува волјата на народот—не профитот на моќните.

Д-р. Елена Спасовска

Ко-основачka и претседателka, Алијанса на македонските граѓани

Д-р Елена Спасовска е експерт за градење мир, еднаквост и демократско управување. Родена и израсната во Македонија, таа е дипломиран правник на Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“, магистер на Универзитетот во Барселона и доктор на науки по меѓународни односи на Универзитетот на Јужна Австралија. Елена има предавано и учествувано во истражувачки проекти на водечки австралиски универзитети. Нејзината академска работа опфаќа глобална политика, развој, меѓународна безбедност, социјална правда, трговија со луѓе и постконфликтно владеење. Таа носи ретка комбинација од академска длабочина и јавен активизам, со јасна мисија: да се искорени корупцијата и да се обноват надежта, достоинството и можностите за сите граѓани на Македонија.

Алијанса на македонските граѓани

🌐 Веб-страница: www.macedonianalliance.com

📘 Фејсбук страница: facebook.com/MacedonianCitizensAlliance

👩‍⚕️ Фејсбук на д-р Елена Спасовска: facebook.com/DrElenaSpasovska