6. Реформа на јавниот сектор во Македонија: Крај на политичките назначувања ипромоција на заслуги

Забелешка до нашите читатели

Алијансата на македонските граѓани е независно, над-партиско движење посветено на тоа да им даде вистински глас на граѓаните во борбата против корупцијата и во градењето праведна, транспарентна и просперитетна иднина за Македонија. Ние не сме за или против било која политичка партија. Ќе поддржиме секоја иницијатива на владата или опозицијара што се спротивставува на корупцијата и ја промовира чесноста и напредокот, но истовремено ќе бараме одговорност од сите партии, лидери и институции – без разлика на нивната политичка припадност. Македонија има доволно од поделби. Ако верувате дека политичките лидери и оние на јавна функција треба да им служат на граѓаните со чесност и интерестите на граѓаните да им бидат приоритет, поддржете нè. Нашата улога е да се осигураме дека секоја партија, секој функционер и секоја институција ќе работи чесно – за да ја обновиме довербата и заедно да изградиме подобра држава за сите.

Зад секоја нефункционална институција во Македонија стои една вистина што никој не сака да ја признае—јавната администрација не ја водат професионалци. Ја водат политички назначени лица. Заслугата е заменета со лојалност, а компетентноста е жртвувана заради контрола. Оваа тивка корупција ја разјадува државата секој ден, и цената е огромна.

Ако навистина сакаме реформи, мора еднаш засекогаш да ја извадиме политиката од јавната служба.

Цената на политичкото мешање

Секој пат кога некој се вработува поради тоа кого го познава—не тоа што го знае, го

ослабуваме целиот систем. Услугите стануваат побавни. Грешките се зголемуваат. Се

трошат ресурси. И обичните граѓани ја губат довербата во држава која повеќе не им

служи ним.

Во Македонија е јавна тајна дека многу државни работни места, особено на локално

ниво, се доделуваат како политички услуги. Напредувањата зависат од партиска

лојалност. Отпуштањата доаѓаат со промени на власт. Оваа култура на „вртечка врата“

создава неспособност и страв, не професионалност.

Јавна служба што му служи на народот

Ни треба јавна администрација што работи за граѓаните—не за партиите. Тоа почнува

со вработување и унапредување според заслуги. Секое државно работно место мора

да се огласува јавно. Секоја апликација да се оценува според транспарентни и

стандардизирани критериуми. И секоја одлука мора да биде предмет на ревизија или

жалба.

Истото важи и за унапредувањата. Напредокот во кариерата треба да зависи од

резултатите, квалификациите и искуството—не од донации за кампањи или членство

во партија.

Независна комисија за јавна администрација

За да се прекине политичкото влијание врз вработувањето, Македонија мора да воспостави или зајакне независна Комисија за јавна администрација—ослободена од министерска контрола, со законски овластувања за надзор на сите вработувања и унапредувања. Оваа комисија треба да постави јасни правила, да следи усогласеност и да дејствува при прекршувања.

Мораме исто така да воведеме строги казни за политичко влијание. Министри, градоначалници или партиски функционери што се обидуваат да влијаат врз вработувања треба да се истражуваат и дисквалификуваат од јавна функција.

Заштита на професионалците од политичка одмазда

Деполитизацијата значи и сигурност на работното место за квалификувани професионалци. Јавните службеници мора да бидат заштитени од произволно отпуштање при промена на политичката власт. Тоа ќе им овозможи да работат без страв, доследно низ различни влади и да се фокусираат на долгорочни резултати.

Вистински независна јавна администрација ни дава нешто што ѝ е очајно потребно на Македонија—институционална меморија и континуитет. Властите се менуваат, но државната работа мора да продолжи.

Враќање на честа во јавната служба

Предолго, да се биде јавен службеник во Македонија значи да се биде потценет, недоволно платен и политички изложен. Тоа мора да се смени. Да создадеме систем каде што паметни, посветени млади сакаат да влезат во јавната служба—not поради врски, туку затоа што веруваат во промена.

Јавната служба треба да стане чест—not скратен пат до моќ.

Почнува сега

Деполитизацијата на јавната администрација нема да се случи преку ноќ. Ќе бара храброст, отпор од интересите на моќниците и силен јавен притисок. Но тоа е темелот на сите други реформи. Зашто без професионална, независна јавна служба—ништо друго нема да трае.

Заслуга над лојалност. Македонија над партија. Иднината над минатото.

Д-р. Елена Спасовска

Ко-основачka и претседателka, Алијанса на македонските граѓани

Д-р Елена Спасовска е експерт за градење мир, еднаквост и демократско управување. Родена и израсната во Македонија, таа е дипломиран правник на Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“, магистер на Универзитетот во Барселона и доктор на науки по меѓународни односи на Универзитетот на Јужна Австралија. Елена има предавано и учествувано во истражувачки проекти на водечки австралиски универзитети. Нејзината академска работа опфаќа глобална политика, развој, меѓународна безбедност, социјална правда, трговија со луѓе и постконфликтно владеење. Таа носи ретка комбинација од академска длабочина и јавен активизам, со јасна мисија: да се искорени корупцијата и да се обноват надежта, достоинството и можностите за сите граѓани на Македонија.

Алијанса на македонските граѓани

🌐 Веб-страница: www.macedonianalliance.com

📘 Фејсбук страница: facebook.com/MacedonianCitizensAlliance

👩‍⚕️ Фејсбук на д-р Елена Спасовска: facebook.com/DrElenaSpasovska