8. Mjetet Digjitale dhe Qeverisja Elektronike: Mbyllja e Hapësirave për Korrupsion në Maqedoni

Në luftën kundër korrupsionit, teknologjia nuk është më luks—është domosdoshmëri. Në Maqedoni, ku marrëveshjet pas dyerve të mbyllura dhe gjurmët në letër zhduken lehtësisht, digjitalizimi ka fuqinë të mbyllë derën për korrupsionin, të mbyllë vrimat dhe të ekspozojë të vërtetën në kohë reale. Por për ta çliruar këtë potencial, duhet të kalojmë nga qeverisja manuale dhe jo-transparente në sisteme të mençura dhe të hapura që i shërbejnë popullit—not atyre që përfitojnë nga sistemi.

Problemi me burokracinë në letër

Sistemet tradicionale të qeverisë në Maqedoni janë të cenueshme nga vetë dizajni. Dokumentet mund të humbasin, të ndryshohen ose të falsifikohen. Proceset manuale krijojnë hapësira për diskrecion—dhe ku ka diskrecion, ka edhe ryshfet. Qoftë për leje, kontrata apo taksa, mungesa e automatizimit u jep hapësirë zyrtarëve të korruptuar të manipulojnë rezultatet.

Çdo formular fizik, çdo vizitë në zyrë, çdo radhë është mundësi për rryshfet. Qeverisja digjitale e heq këtë mundësi.

Shërbimet e-qeveritare: Të heqim ndërmjetësin

Hapi i parë është zgjerimi dhe forcimi i shërbimeve elektronike të qeverisë. Çdo ndërveprim publik—nga deklarimi i tatimeve te regjistrimi i bizneseve—duhet të jetë në dispozicion online, me hapa të qartë, tarifa fikse dhe regjistrime digjitale. Kur shërbimet janë të aksesueshme nga telefoni ose kompjuteri, zhduket mundësia për korrupsion të vogël.

Më e rëndësishmja, shërbimet digjitale krijojnë gjurmë të të dhënave. Çdo transaksion regjistrohet, kohëvuloset dhe mund të gjurmohet—duke e bërë më të vështirë për zyrtarët të veprojnë jashtë rregullave pa u vënë re.

Aplikacione për transparencë në kohë reale

Platformat digjitale duhet të shkojnë përtej ofrimit të shërbimeve. Ato duhet të krijojnë transparencë në kohë reale për qytetarët, gazetarët dhe shoqërinë civile.

Kjo përfshin:

• Panele të hapura për buxhetin dhe prokurimet që tregojnë kush po merr kontrata, sa po shpenzohet dhe për çfarë.

• Portale online për ankesa ku qytetarët mund të raportojnë korrupsion dhe të ndjekin përgjigjen.

• Baza të dhënash për deklarimin e pasurisë me kërkim të hapur për zyrtarët dhe interesat e tyre financiare.

• Regjistra digjitalë të tokës dhe sistem kadastral për të parandaluar eksproprijimet e paligjshme dhe marrëveshjet e fshehta.

Këto mjete tashmë ekzistojnë në shumë vende—nuk janë të shtrenjta dhe nuk janë të ndërlikuara. Ajo që mungon në Maqedoni është vullneti politik.

Inteligjenca Artificiale dhe Analiza e të Dhënave

Qeveritë anembanë botës përdorin tashmë inteligjencën artificiale dhe analizën e të dhënave për të zbuluar mashtrimet. Duke analizuar sasi të mëdha të të dhënave financiare, prokurimi dhe taksave, këto sisteme mund të sinjalizojnë modele të dyshimta që përndryshe do të mbeteshin të fshehura. Për shembull, një rritje e papritur e pagesave për një furnitor të vetëm, ose një zyrtar publik që jeton përtej mundësive të tij.

Këto sinjale të kuqe nxisin auditime dhe hetime—para se të zhduken paratë.

Siguria kibernetike dhe besimi

Sigurisht, sistemet digjitale duhet të mbrohen. Nëse qytetarët do të kenë besim në sistemin elektronik, ata duhet të jenë të sigurt që të dhënat e tyre janë të mbrojtura. Prandaj siguria kibernetike, enkriptimi dhe mbikëqyrja e pavarur e platformave digjitale duhet të jenë pjesë e çdo reforme. Privatësia dhe transparenca duhet të jenë të balancuara—but kurrë të kompromentuara.

E ardhmja është digjitale—or është e korruptuar

Qeverisja digjitale nuk ka të bëjë vetëm me efikasitet. Ka të bëjë me drejtësi. Ajo mbyll vrimat ligjore, redukton diskrecionin njerëzor dhe rikthen pushtetin tek qytetarët. Na lejon të ndjekim çdo euro, të ekspozojmë çdo abuzim dhe të rikthejmë drejtësinë në një vend që e ka humbur atë.

Le të bëhet Maqedonia një vend ku sistemi punon për njerëzit—not kundër tyre.