8. Дигитални алатки и е-влада: Затворање на коруптивните дупки во Македонија

Забелешка до нашите читатели

Алијансата на македонските граѓани е независно, над-партиско движење посветено на тоа да им даде вистински глас на граѓаните во борбата против корупцијата и во градењето праведна, транспарентна и просперитетна иднина за Македонија. Ние не сме за или против било која политичка партија. Ќе поддржиме секоја иницијатива на владата или опозицијара што се спротивставува на корупцијата и ја промовира чесноста и напредокот, но истовремено ќе бараме одговорност од сите партии, лидери и институции – без разлика на нивната политичка припадност. Македонија има доволно од поделби. Ако верувате дека политичките лидери и оние на јавна функција треба да им служат на граѓаните со чесност и интерестите на граѓаните да им бидат приоритет, поддржете нè. Нашата улога е да се осигураме дека секоја партија, секој функционер и секоја институција ќе работи чесно – за да ја обновиме довербата и заедно да изградиме подобра држава за сите.

Во борбата против корупцијата, технологијата веќе не е луксуз—таа е неопходност. Во

Македонија, каде што зделките „под маса“ и хартиените траги магично исчезнуваат,

дигитализацијата има моќ да ги затвори вратите за корупцијата, да ги запечати дупките

и да ја открие вистината во реално време. Но за да го отклучиме овој потенцијал, мора

да преминеме од рачно, непроѕирно управување кон паметни, транспарентни системи

кои ѝ служат на јавноста—не на оние што го злоупотребуваат системот.

Проблемот со хартиената бирократија

Традиционалните владини системи во Македонија се ранливи по дизајн. Хартиените документи можат да се изгубат, изменат или фалсификуваат. Рачните процеси оставаат простор за дискреција—a со дискрецијата доаѓа и мито. Без разлика дали се издаваат дозволи, доделуваат договори или собираат даноци, недостатокот на автоматизација им дозволува на корумпираните службеници да го манипулираат исходот.

Секој формулар, секое одење во шалтер сала, секое чекање во ред претставува можност за мито. Дигиталното управување ја отстранува таа можност.

Е-услуги: Отстранување на „посредникот“

Првиот чекор е проширување и зајакнување на е-владините услуги. Секоја јавна интеракција—од пријавување даноци до регистрација на фирма—треба да биде достапна онлајн, со јасни чекори, фиксни такси и дигитална евиденција. Кога услугите се достапни преку мобилен телефон или компјутер, исчезнува можноста за ситна корупција.

Повеќе од тоа, дигитализираните услуги создаваат траг на податоци. Секоја трансакција се евидентира, се бележи со време и е трагабилна—што го отежнува делувањето надвор од правилата без да се забележи.

Алатки за транспарентност во реално време

Дигиталните платформи не треба само да испорачуваат услуги. Тие мора да создадат транспарентност во реално време за граѓаните, новинарите и граѓанското општество.

Ова вклучува: • Отворени буџети и контролни табли за набавки кои прикажуваат кој ги добива договорите, колку се троши и за што.

• Онлајн портали за пријавување корупција, со можност за следење на одговорот.

• Бази на податоци за имотни изјави со можност за пребарување на функционери и нивните финансиски интереси.

• Дигитални катастри и системи за недвижности за спречување на нелегални експропријации и скриени зделки со имот.

Овие алатки веќе постојат во многу земји—не се скапи и не се сложени. Она што ѝ недостига на Македонија е политичката волја.

Вештачка интелигенција и анализа на податоци

Владите ширум светот веќе користат вештачка интелигенција и анализа на податоци за откривање измами. Со анализа на големи обеми финансиски, набавни и даночни податоци, системите можат да сигнализираат сомнителни шаблони што инаку би останале незабележани. На пример, нагло зголемување на плаќања до еден добавувач, или јавен функционер чиј животен стил не одговара на неговата плата.

Овие црвени знамиња активираат ревизии и истраги—пред да исчезнат парите.

Сајбер-безбедност и доверба

Секако, дигиталните системи мора да бидат заштитени. Ако сакаме граѓаните да ѝ

веруваат на е-владата, мора да знаат дека нивните податоци се безбедни. Затоа

сајбер-безбедноста, енкрипцијата и независниот надзор на дигиталните платформи

мора да бидат дел од секоја реформа. Приватноста и транспарентноста мора да бидат

во рамнотежа—но никогаш компромитирани.

Иднината е дигитална—или е корумпирана

Дигиталното управување не се однесува само на ефикасност. Станува збор за правда. Тоа ги затвора дупките, ја намалува човечката дискреција и ја враќа моќта кај граѓаните. Ни овозможува да го следиме секој денар, да откриеме секоја злоупотреба и да ја вратиме правичноста во земја што е лишена од неа.

Нека Македонија стане земја каде што системот работи за народот—не против него.

Михаел Пеневски

Ко-основач, Алијанса на македонските граѓани

Мајкл Пеневски е дипломиран правник и инвестициски банкар специјализиран во приватен капитал, спојувања и преземања и капитални пазари. Тој е долгогодишен критичар на политичката неказнивост и гласен застапник за транспарентност, системски реформи, економска обнова и граѓанско управување. Роден во семејство длабоко вкоренето во македонските вредности, Мајкл е ко-основач на Алијансата на македонските граѓани со цел да помогне во изградбата на држава што им служи на сите луѓе — а не само на привилегираните.

Алијанса на Македонските Граѓани

🌐 Веб-страница: www.macedonianalliance.com

📘 Фејсбук страница: facebook.com/MacedonianCitizensAlliance

👨‍💼 Фејсбук на Михаел Пеневски: facebook.com/MichaelPenevski