9. Ndalja e Nepotizmit në Maqedoni: Punësim Transparent në Sektorin Publik

Në Maqedoni, për të marrë një punë në sektorin publik shpesh ka më shumë rëndësi se kush të njeh sesa sa i kualifikuar je. Kushërinj, militantë partiakë dhe miqtë e të fuqishmëve marrin pozita qeveritare ndërsa qytetarët e talentuar dhe punëtorë anashkalohen. Kjo nuk është vetëm e padrejtë—it’s dangerous. Ajo krijon paaftësi, shkatërron moralin dhe ndërton një sektor publik që i shërben vetes—not popullit.

Nëse duam një qeveri funksionale, duhet t’i japim fund nepotizmit njëherë e mirë—dhe ta zëvendësojmë me një sistem punësimi transparent dhe të bazuar në meritë.

Kostoja e fshehur e nepotizmit

Nepotizmi është korrupsion. Mund të mos përfshijë gjithmonë zarfe me para, por pasojat janë po aq të dëmshme. Kur persona të pakualifikuar vendosen në pozita përgjegjësie, shërbimet vuajnë. Rrugët ndërtohen keq. Spitalet menaxhohen dobët. Projektet jetike vonohen ose braktisen.

Më keq akoma, të rinjtë humbin shpresën. Shohin se pavarësisht sa përpiqen apo sa mirë performojnë, sistemi është kundër tyre. Kjo nxit apatinë, emigrimin dhe mllefin.

Të ndalosh nepotizmin do të thotë të rikthesh besimin se integriteti dhe kompetenca ende vlejnë në Maqedoni.

Argumenti për rekrutim transparent

Çdo vend pune në sektorin publik—në të gjitha nivelet—duhet të plotësohet përmes një procesi të qartë, të hapur dhe konkurrues. Kjo nënkupton:

• Shpallje publike për vendet e punës, me përshkrime të qarta dhe kërkesa kualifikimi.

• Kritere objektive dhe të matshme për përzgjedhjen.

• Shqyrtim anonim të aplikimeve për të eliminuar paragjykimin.

• Panela të pavarura për intervista dhe vlerësim të kandidatëve.

• Publikim i pikëve përfundimtare dhe kandidatëve të përzgjedhur me arsyetim të shkruar.

Kjo nuk është idealizëm. Është praktikë standarde në vendet demokratike ku administrata publike merret seriozisht.

Organ mbikëqyrës i pavarur për punësimet

Për të parandaluar ndërhyrjet politike, Maqedonia duhet të krijojë një Autoritet të Pavarur për Punësimet Publike—një trup neutral dhe i pavarur që mbikëqyr çdo fazë të procesit të rekrutimit. Ai duhet të ketë kompetenca ligjore për:

• Të audituar vendimet e punësimit në ministri dhe komuna.

• Të anulojë emërimet e paligjshme.

• Të ndëshkojë zyrtarët që shkelin procedurat e ndershme të rekrutimit.

Ky autoritet duhet të raportojë direkt në parlament—not në parti apo ministri.

Listat e zeza dhe llogaridhënia

Duhet të krijohen lista të zeza për individë apo aktorë politikë që janë kapur duke manipuluar proceset e punësimit ose duke emëruar të afërm të pakualifikuar. Këta individë duhet të ndalohen nga mbajtja e pozicioneve drejtuese në institucionet publike. Korrupsioni në punësime nuk është një shkelje e vogël—it’s the root of institutional failure.

Shpërblimi i talentit, ruajtja e shpresës

Ndalja e nepotizmit nuk ka të bëjë vetëm me rregulla—it’s about hope. Të rinjtë e talentuar duhet të shohin një të ardhme në Maqedoni ku mund të kenë sukses pa u nënshtruar partive politike. Ata duhet të besojnë se shërbimi publik është një karrierë fisnike, e respektuar dhe me vlerë.

Një sistem transparent tërheq mendjet më të mira, ndërton një shtet më të fortë dhe vendos shembull për sektorin privat.

Një standard i ri për një Maqedoni të re

Për shumë kohë, shprehja “duhet të kesh lidhje” ka helmuar përparimin tonë. Është koha ta ndryshojmë këtë rrëfim.

Le të flasë merita më fort se mbiemri. Le të bëhet drejtësia rregull—not përjashtim.

Një administratë publike profesionale nis me një parim të thjeshtë: puna duhet t’i takojë atij që e meriton.